Trees Verwilligen

DE SCHEPPENDE MENS OP WEG IN DE TIJD

Lieve mensen, hier allemaal bijeen gekomen , in deze bijzondere ruimte, op dit bijzondere moment in de tijd.

Ik vind het heel boeiend om samen met u te mogen nadenken over : wat is dat eigenlijk, een scheppende mens?

In de lezing hoorden we, zagen we voor ons, hoe Elia, die vaak zo zwaar beproefd werd, een dood kind weer tot leven kon brengen. Hoe is dat mogelijk? Waar haalde hij die kracht vandaan? Kwam die kracht van God, had God hem iets heel speciaals gegeven, een gave?

Nee, een mens weer tot leven brengen is een godswonder. Leven en dood liggen in Gods hand.

De scheppende mens echter, heeft een grote gave gekregen, want nergens komt hij God zo nabij als in momenten van scheppingskracht.

Vaak heb ik gehoord en gelezen,dat de kunstenaar al werkende  een soort van intermediair kan worden. Dat zijn persoon als het ware een opening   wordt, een soort van instrument, waardoor iets veel Groters gestalte kan geven aan het werk in wording.

Ik geef u enkele voorbeelden : Handel en Mozart, en nog vele andere hoogbegaafde componisten, schreven de meest complexe composities  zonder een doorhaling. Alsof het zo naar buiten vloeide.

Chagall, nadat hij had begrepen dat vóór hem  nog geen enkele joodse kunstenaar etsen had gemaakt geinspireerd op  de bijbel, maakte er in een klein jaar wel honderd. De inkt was nog niet droog van de eene prent of het volgende beeld drong zich alweer naar buiten. En er zijn legio voorbeelden dat het met andere schilders ook zo werkt.

Dan heb je de schrijver Kader Abdolah. Met zijn prachtige boek het Huis van de moskee. Het begon als enkele zinnen die maar bleven rondspoken in zijn hoofd en een geweldige onrust veroorzaakten.

Daarna, in een vlucht, schreef het boek zichzelf. Het vreemde was bovendien dat hij ( het betreft hier een familiegeschiedenis ) in zijn droom  een hagedis-mensje  ontmoette, die ook bij de familie wilde horen. Er bleek uiteindelijk, na grondig speurwerk bij de verre familie, echt een kind te hebben bestaan dat niet kon lopen maar zich voortbewoog als een soort hagedis.

Had Kader Abdolah een ander poortje in de tijd opengedaan, in zijn droom?

Weten we eigenlijk wel wat tijd is?

Lang zijn we er vanuit gegaan dat tijd een lineair gebeuren is en zonder deze aanname zou onze wereld ook nauwelijks kunnen functioneren. Maar er zijn wetenschappers die tijd zien als een holistisch gegeven. Misschien kun je de tijd wel vergelijken met een soort spons, met kruisingen en onverwachte openingen waarin je zomaar terecht kunt komen . Door associaties, door een geur, een droom, een visioen… 

Het visioen van de marcherende romeinse sodaten bijvoorbeld. Maar ook het Visioen van Het Nieuwe Jerusalem dat Johannes op Phatmos mocht hebben en dat zoveel kunstenaars heeft geïnspireerd.

Misschien ziet de tijd er wel ongeveer zo uit als het uitspansel op een prachtige juni-avond met miljarden sterren en sterretjes die even lijken op te lichten en daarna weer doven.

Tijd die is en die was en die zijn zal.

In de indiasche scheppingsverhalen ademt Shiva in en uit en werelden verdwijnen en verschijnen.

In de joodse kabala was het begin van de scheppingstijd nog een tijd die geen menselijke maar een goddelijke tijd was en waarin God zijn eigen schepping nog wilde verbeteren, hem terug nam en het opnieuw probeerde. Tijd had nog geen betekenis.

Maar nu terug naar de scheppende mens en zijn eigen tijd. Want iedere tijd heeft zijn eigen geestelijke potentie en intentie : de tijdgeest.

De tijdgeest wordt gevormd door AL die mensen die dan leven. Door hun gedachten, door hun afwegingen, door hun daden en door hun verlangens. Uit die tijdgeest komen patronen tevoorschijn en die patronen werken weer in op de hele schepping. Kijk maar naar onze milieuproblematiek. Maar die patronen werken ook in op de individuele scheppende mens die iets groots tot stand brengt.

Laten we, in dit licht, deze ruimte waar we samenzijn eens bekijken. Dit prachtige kerkgebouw dat al zoveel eeuwen heeft overleefd.

Wat heeft de mensen bezig gehouden in die tijd? De tijd  van het bouwen van schitterende stenen behuizingen voor God . Zelf leefden ze voornamelijk in houten bouwsels. De huizen van steen waren voor de zeer welgestelden. En dit Huis voor God  moest echt nog wel iets  anders worden.

Waar kwam opeens, bijna uit het niets, die bouwkennis vandaan?

Hoe wist men de onnoemelijk grote problemen op te lossen, en dan nog wel op een wijze dat zelfs wij, nu nog, daar van kunnen genieten?

We weten het eigenlijk niet. Wel weten we dat er kleine groepen bouwerlieden rondtrokken onderleiding van zeer begaafde bouwmeesters.Wij weten ook dat er visionaire personen hebben geleefd zoals bijv.de Abt Suger in Pariis , die de Kathedraal van St. Denis deed bouwen. De eerste grote Kathedraal. En we weten ook dat de mensen van die dagen vervuld waren van God en dat het verlangen naar het hiernamaals  een stevige bodem gaf onder het leven van alledag dat meestal kort en zwaar was.

Het verlangen , ik noemde het al. Het verlangen is een sterke kracht, die ons voortstuwt, die ons leven leidt,en die helpt ons doel te bereiken

En dan is er natuurlijk nog de inspiratie, het aardse zusje van het verlangen.

Het is niet moeilijk om te bedenken wat de inspiratie was, die ten grondslag ligt aan dit gebouw. Deze kerk met zijn hoge witte muren, zijn soberheid. Maar denk niet dat het er, in die tijd, net zo heeft uitgezien. Het hele gebouw van toen was vol van kleur. Overal kon je herkennen waarover je had vernomen : de verhalen uit de bijbel, de profeten, de aardsvaders, de miracelen en de heiligen en natuurlijk  Onze Heer Jezus Christus en  zijn Goddelijke Vader en  Moeder, Maria.

Maar het werd pas echt feest in die kerk toen de ramen er in kwamen. Glas in lood. Gestold licht in allerlei diepe en hartverwarmende kleuren.

Verlicht door de zon  straalde je daar de beeltenis tegemoet van de Heilige Vrouwe, het kind op de arm, haar voet op het serpent. Zij die ons redt van de Grote Misleiding  als we haar maar aanroepen.  Of de Verrezen Christus, haar Zoon, omstraald door de mandorla. Een prachtig ovaal van stralen.

De kunst van de glaseniers. Ooit per ongeluk uitgevonden omdat vochtig zand en enkele chemicaliën aan grote hitte waren blootgesteld. En dan komt er iemand,  in de tijd, die daar niet achteloos aan voorbij gaat. Die opeens ziet, die mag zien, wat een mogelijkheden er wel schuilen in deze wonderlijke transparante stukjes . Die een Licht op gaat en die de eerste schreden zet op een weg  die zou voeren naar ongekende betovering. Een Lichtdrager. Later zouden anderen de fakkel van hem overnemen. De kunst van  het glas was geboren.

Ook in onze St.Bavo kerk van nu wordt de prachtige serene sfeer gedragen door het licht dat door de grote vensters valt

De  massa van gelovige mensen had het project van deze kerk mogelijk gemaakt door hun materiele bijdrage. De materiele bijdrage was mogelijk gemaakt door hun grote verlangen.

Ook in onze dagen  wordt ons leven gedragen door onze verlangens . Zij bepalen uiteindelijk de weg die we gaan, de  keuzen die we maken en waar we  terecht zullen komen. We kunnen kiezen uit vele schitterende  kleuren van mens zijn. We kunnen kiezen voor het eenvoudige glas en we kunnen het raam dichtmetselen.

Kortom, WIJ zijn de scheppers  van ons eigen leven.

Jezus zei :” Het Koninkrijk is in U lieden.”  Hij  zou wel eens bedoeld kunnen hebben dat we door onze manier van kijken , en onze keuze ’s die wij maken werkelijk ons eigen koninkrijk op aarde scheppen.

De scheppende mens, dus, op weg in de tijd.

Middelburg 16 juli 2007